भुमिराज शर्मा
सरकारले देशभरिका सबै सामुदायिक विद्यालयहरुमा अंग्रेजी माध्यम लागू गर्ने बताएको छ । अंग्रेजी भाषा प्रतिको मोह बढ्दै गएपछि सरकारले सामुदायिक विद्यालयहरुमा अंग्रेजी माध्यम लागू गर्ने तत्परता देखाएको हो । निजी विद्यालयसँग प्रतिस्पर्धा गर्ने भन्दै केही बर्षयता सहरी क्षेत्रका सामुदायिक विद्यालयहरुले अंग्रेजी माध्यमबाट पठनपाठन गर्दै आएका छन् । कतिपय सम्पन्न सामुदायिक विद्यालयहरुले अंग्रेजी र नेपाली दुवै माध्यमबाट पठनपाठन गर्दै आएका पनि छन् । अंग्रेजी माध्यमबाट पठनपाठन गरिएका विद्यालयहरुको शैक्षिक गुणस्तर केही सुधारिएको पनि पाइएको छ ।
तर मुलुकका सबै सामुदायिक विद्यालयमा अंग्रेजी माध्यम लागू गर्ने कुरा अत्यन्तै जटिल छ । यो माध्यमबाट पठनपाठन गराउँदा सामुदायिक विद्यालयमा अंग्रेजी भाषामा दक्ष शिक्षकको समस्या पर्न सक्ने अवस्था छ । सरकारले अंग्रेजी माध्यमबाट अध्यापन गर्न नसक्ने शिक्षकलाई तालिम दिने बताए पनि सरकारले प्रदान गर्ने कुनै पनि तालिमहरु प्रभावकारी हुन सकिरहेका छैनन । सामुदायिक विद्यालयका शिक्षकहरु सबैभन्दा बढी अंग्रेजी भाषामा कमजोर छन् । अहिले अनिवार्य अग्रेजी विषय त नेपाली माध्यममा पढाइरहेको अवस्थामा अन्य विषय अंग्रेजी माध्यममा पढाउन सक्ने देखिँदैन । अहिले अभिभावकमा देखिएको अंग्रेजी भाषा प्रतिको मोहले सामुदायिक विद्यालयका शिक्षकहरु पनि यही भाषामा शिक्षण गर्न बाध्य भएका छन् । तर यसरी विना तयारी र विना अनुभव अंग्रेजी माध्यमका पाठ्यपुस्तक पठन पाठन गराउँदा विद्यार्थीहरु न अंग्रेजीमा नत नेपालीमा दख्खल राख्छन् । दुबै भाषामा कमजोर हुन सक्ने अवस्था नआउला भन्न सकिन्न । अंग्रेजी राम्रोसँग उच्चारण गर्न नसक्ने र भाव समेत नबुझ्ने शिक्षकहरुबाट गरिने अंग्रेजी माध्यमको शिक्षणले भर्खरै भाषा सिक्दै गरेका ससाना बालबालिकाहरुको शाब्दिक उच्चारण कस्तो होला सहजै अनुमान गर्न सकिन्छ ।
त्यस्तै गरी विद्यार्थीहरुलाई पनि ससाना कक्षाहरुबाटै राम्रो जग बसालेर अंग्रेजी नसिकाउने हो भने अनिवार्य अंगे्रजी माध्यम फर्सीको मुखमा कुभिण्डो जस्तै हुन्छ । केही मेधावी बिद्यार्थीहरुले फाट्ट फुट्ट अंग्रेजी बोल्दैमा अंग्रेजी माध्यम सफल भएको मान्न सकिदैन । जबसम्म उनीहरुले मनले चिताएको कुरा नरोकिइकन अंग्रेजी माध्यममा व्यक्त गर्न सक्षम हुँदैनन्, बुझ्न सक्दैनन् तब सम्म शिक्षण सिकाइ सफल भएको मान्न सकिदैन । तसर्थ सरकारले सामुदायिक विद्यालयहरुमा समयको माग अनुसार साँच्चिकै अंग्रेजी माध्यमको अभ्यास गराउने हो भने अंग्रेजी माध्यममा अध्यापन गर्न नसक्ने पुराना शिक्षकहरुलाई विदाई गरी नयाँ, भाषिक दक्षता भएका जागरुक र परिश्रमी शिक्षकहरुलाई भित्र्याउने तर्फ कार्य अगाडि बढाउनु पर्दछ । अंग्रेजी माध्यमका लागि आवश्यक पर्ने दक्ष जनशक्ति, सन्दर्भ सामग्री र प्रविधिहरुको प्रयोगमा जोड दिनु आवश्यक छ । अन्यथा सामुदायिक विद्यालयको अंग्रेजी माध्यम केबल हल्लामै सीमित रहीरहनेछ ।