विमल खतिवडा
२०७० मंसिर १२ बुधबार
चितवन, मंसिर १२ - गाउँमा रहेका सरकारी विद्यालयमा विद्यार्थीको संख्या कम छ । विद्यार्थी संख्या घट्ने क्रम रोकिएको छैन । प्राथमिक तहमा भन्दा माध्यमिक तहका विद्यालयमा विद्यार्थी संख्या घट्दै गएको छ । त्यसमा पनि चेपाङहरूको बसोबास रहेको गाविसमा विद्यार्थीको संख्या न्यून छ । चितवनका ९ वटा पहाडी गाविसमा चेपाङको बसोबास छ । तर ती गाविसमा एसएलसी दिन नपाउँदै विद्यालय छाड्ने चेपाङ विद्यार्थीको संख्या बर्सेनि बढ्दो छ ।
शिक्षा कार्यालयको अगुवाइमा गाविस र नगरपालिकालाई साक्षरता घोषणा गर्ने अभियान जारी रहे पनि गाउँमा यो अभियान चल्न सकेको छैन । आधारभूत कक्षा (१-८) मा भने विद्यार्थीको संख्या उच्च छ । शिक्षा कार्यालयका अनुसार मावि तहमा अध्ययन गर्ने चेपाङ विद्यार्थीको संख्या ४ सय २९ छ । त्यस्तै आधारभूत कक्षामा ७ हजार ७ सय ५ जना विद्यार्थी छन् । यो अघिल्लो वर्षको तथ्यांक भए पनि मावि तहमा विद्यार्थीको संख्या कमी रहेको शिक्षा कार्यालयका कार्यक्रम शाखा प्रमुख कृष्ण पौडेलले बताए । प्राथमिक तहका विद्यालय नजिक भए पनि मावि तहका विद्यालय पुग्न २ घन्टा बढी पैदल हिँड्नुपर्छ । विद्यार्थीले प्रावि तहभन्दा माथिल्लो तहको शिक्षा लिनबाट वञ्चित बन्ने गरेका छन् । चेपाङ बालबालिकासँग प्रतिस्पर्धा गर्ने गाउँमा अन्य बालबालिका नभएका कारण यस्तो भएको हो । आर्थिक अवस्था, शैक्षिक चेतनाको कमी र भौगोलिक विकटताका कारण माथिल्लो तहमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीको संख्यामा कमी आउँदै गएको छ । मावि र निमावि तहमा विद्यार्थीको संख्या वृद्धि गर्न खासै पहल गरिएको छैन ।
'आर्थिक अवस्था कमजोर र भौगोलिक समस्याले पहाडी गाविसका माविमा विद्यार्थीको संख्या कम भएको हो,' जिल्ला शिक्षा अधिकारी रमाकान्त शर्माले भने, 'त्यसैले हामीले माविमा विद्यार्थी संख्या बढाउन दिवा खाजा र छात्रवृत्ति वृद्धिको पहल गरिरहेका छौं ।' उनले गाउँगाउँमा पुगेर विद्यार्थी संख्या कम हुनुको कारण शिक्षक र अभिवभावकसँग समेत बुझिरहेको बताए । गाउँका विद्यालयमा शिक्षकलाई समेत भेट्न मुस्किल पर्छ । चेपाङ बालबालिकाले मावि तहको शिक्षा हासिल गर्न नपाउँदा कलिलो उमेरमै ज्याला मजदुरी गर्न बाध्य छन् । पुस्तक, कापी, कलम, पोसाक किन्न नसक्दासमेत बालबालिका विद्यालय जान सकेका छैनन् ।' चितवनमा उच्च शिक्षा अध्ययन गर्ने चेपाङको संख्या न्यून छ,' चेपाङ क्षेत्रमा काम गर्दै आएका केपीकरण शर्माले भने, 'चेपाङ गाउँमा सरकारी क्षेत्रबाट उचित सहयोग र अनुगमन नगरिंदा यस्तो भएको हो ।' उनले विद्यार्थीलाई पायक पर्ने ठाउँमा आवासीय सुविधासहितका विद्यालय स्थापना गर्न आवश्यक रहेको बताए । मावि तहका विद्यालय नजिक छैनन् । शिक्षा कार्यालयले आधारभूत कक्षाका विद्यार्थीलाई वाषिर्क छात्रवृत्तिका रूपमा ४ सय ९० रुपैयाँ र माध्यमिक तहका विद्यार्थीलाई १ हजार ७ सय उपलब्ध गराउँदै आएको छ ।
त्यस्तै अघिल्लो वर्ष शिक्षा कार्यालयमा उच्च मावि तहमा अध्ययनका लागि भन्दै विज्ञान संकायमा अध्ययन गर्ने चेपाङ बालबालिकाका लागि ८ वटा कोटा आएको थियो । प्रतिव्यक्ति ३० हजारका दरले २ लाख ४० रुपैयाँ आएको हो ।
प्रकाशित मिति: २०७० मंसिर १२ १२:०२