भूमिराज शर्मा, १३ पुस २०७०
विगतका केही बर्ष यता नेपाली समाजमा सम्बन्ध विच्छेद गर्नेको संख्या बढ्दै गएको छ । दाम्पत्य जीवनमा विभिन्न कारणहरुले पति पत्नीवीचको सम्वन्धमा अविश्वासको वातावरण सृजना हुन थालेपछि सम्वन्ध विच्छेद गर्ने प्रचलन बढ्दै गएको हो । मुलुकका विभिन्न अदातलहरुको तथ्याङ्क अनुसार पनि पछिल्ला बर्षहरुमा सम्वन्ध विच्छेद गर्नेहरुको संख्या ह्वात्तै बढेर गएको देखिन्छ । संचार र प्रविधिको विकास सँगै पश्चिमा मुलुकहरुको प्रभाव बढ्नु र वैदेशिक रोजगारीको क्रम तीब्र बन्दै जानुले सम्वन्ध विच्छेदको क्रमलाई बढाएको छ । यसरी विभिन्न कारणले पति पत्नीको सम्वन्ध अलग हुँदा उनीहरुका बालबच्चाहरुमा शारीरिक, मानसिक, वौद्धिक र संवेगात्मक रुपमा समेत नकरात्मक असर पर्न थालेको छ ।
सम्वन्ध विच्छेद गर्न पुग्नेहरुले लोग्ने स्वास्नीविच मनमुटाब भएर संगै बस्ने अवस्था नरहेर, खान लगाउन नदिएर, जातीयताको आधारमा दमन गरेको जस्ता कारणहरु देखाउने गरेको भएपनी पछिल्लो समय रोजगारी, व्यापार व्यवसायको लागि बढ्दो वैदेशीक रोजगार, औद्योगीकरण, शहरीकरण, बढ्दो घरेलु हिँसा, नाता सम्वन्ध कायम भएपनि पतिपत्नी संगै नबस्नु, परम्परागत मुल्य मान्यतामा आएको परिवर्तन, पश्चिमा देशहरुको प्रभाव बढ्नु सम्वन्ध विच्छेदको प्रचलन बढ्नुको मुख्य कारण बनेका छन् । लोग्ने स्वास्नीवीच विश्वासको बन्धन टु्ट्दा संगै बस्न नसक्नुले सम्वन्ध विच्छेदको स्थिति निम्त्याउने गरेको छ ।
लामो समयसम्म पतिपत्नी अलग भएर काममा व्यस्त रहनु पर्ने बाध्यताकै कारण पनि अहिले समाजमा यौन आवस्यकता परिपुर्ति गर्ने क्रममा परपुरुष र परस्त्रीसंंग घनिष्टता बढ्ने भएकाले यस्तो सम्वन्धले अन्तत सम्वन्ध विच्छेद सम्मको परिस्थिति सृजना गर्न थालेको छ । कतिपय समाजमा आजकल छाडा किसिमको यौन गतिविधिहरु मौलाउँदै जान थालेको देखिएको छ । श्रीमान वा श्रीमति रोजगारीका लागि बिदेशीएपछि छोराछोरी शहरका विद्यालयहरुमा पढाउने निहुँमा बजार झरेका श्रीमान् वा श्रीमतीहरुको दिनचर्या फरक हुन थालेको समाजशास्त्रीहरुले निष्कर्ष निकालेका छन् । उनीहरुले क्रमशः सामाजिक बन्धन र पारिवारिक सम्बन्धलाई यौनकै कारण तोड्नु परेका धेरै उदाहरणहरु भेटिन थालेका छन् । पछिल्लो समयमा आएर राम्रो संग मिलेर बसेको परिवार वैदेशीक रोजगारीको कारण सम्वन्ध विच्छेदमा आएर टुंगीने गरेका उदाहरणहरु पनि भेटिन थालेका छन् । यस्ता घटनाहरु समाजकै लागि ज्वलन्त समस्याका रुपमा देखा परेका छन् ।
त्यसो त कतिपय परिस्थितिमा संगै बस्न सक्ने अवस्था नरहेपछी सम्वन्ध विच्छेदले पति पत्नीवीचमा व्यक्तिगत जीवन जिउने नयाँ यात्रा समेत तय गर्ने गर्छ । आफ्नो चाहना अनुसारको सम्वन्ध स्थापित गर्नु र सम्वन्ध विच्छेद गर्नु व्यक्तिगत स्वतन्त्रताको कुरा भएपनि यसले पत्यक्ष रुपमा नेपाली समाजको संस्कृतिमा नै प्रभाव पार्न थालेको छ । समाजमा शिक्षाको स्तर बढेसंगै चेतनाको स्तर वृद्धि हुँदा अन्याय र अत्याचार सहेर नबस्ने भएकाले सम्वन्ध विच्छेद गर्दा पिडित पक्षले न्याय पाउने भएपनि पछिल्लो समय सम्वन्ध विच्छेदको प्रकृति फेरिएको छ । यही समस्याले गर्दा नै कतिपय परिवारमा बर्षौसम्म बिदेशमा बसेर कमाएको धन मोजमस्तीमै स्वाहा हुने गरेको छ । बालबालिकाहरुको भविष्य चौपट हुने अवस्था सिर्जना भएको छ । ससाना निहुँमा सामाजिक बन्धन र सम्बन्धहरु टुट्दैछन् । यसको समाजमा नराम्रो प्रभाव परिरहेको छ ।
तसर्थ यो ज्वलन्त सामाजिक समस्यालाई समाधान गर्नका लागि सबै पुरुष महिलाहरु सचेत, जिम्मेवार र नैतिकवान् बन्न जरुरि छ । पश्चिमा संस्कृतिहरुको अन्धो नक्कल नगरी हाम्रा सकारात्मक सामाजिक मूल्य र मान्यताहरुलाई जोगाइ राख्नु आवश्यक छ । आफ्ना बालबालिका र परिवारप्रतिको दायित्व राम्रोसँग बोध गर्नु जरुरि छ ।