काठमाडौ,२०७० फागुन १४ गते ।
बलियो आन्तरिक स्रोत हुने सामुदायिक विद्यालयहरूको शैक्षिक स्तर खस्कँदै गएको छ । विद्यार्थी उत्तीर्ण दर बर्सेनि घट्दो छ । यस विपरीत सरकारी अनुदानमा मात्रै निर्भर विद्यालयहरू राष्ट्रिय स्तरमै उत्कृष्ट ठहरिँदै छन् । विद्यार्थीको चाप थामिनसक्नु छ ।
राजधानीका दर्जन बढी सामुदायिक विद्यालयले सटर भाडाबाट लाखौं आम्दानी गर्छन् । पशुपति मित्र मावि चाबहिलले वाषिर्क छ लाख रुपैयाँभन्दा बढी भित्र्याउँछ । उक्त विद्यालयले शैक्षिक नतिजा चाहिँ आम्दानी सुहाउँदो तुल्याउन सकेको छैन ।
विद्यार्थी उत्तीर्ण दर तीन वर्षबीचमा १३ प्रतिशतले झरी ७० प्रतिशतमा सीमित भएको छ । डिल्लीबजारस्थित पद्यमकन्या उच्च माविको अवस्था उस्तै छ । गएका तीन वर्षको एसएलसी नतिजा विश्लेषण गर्दा उत्तीर्ण दरमा गिरावट देखिन्छ । अघिल्लो वर्ष मात्रै ५१ प्रतिशत उत्तीर्ण भए । विद्यालयको सटरभाडा बर्षेनि १३ लाख बढी हुन्छ ।
क्याम्पस सञ्चालनको भाडाबापत चार लाख थपिन्छ ।
रामशाहपथस्थित पद्मोदय उच्चमाविले सटर भाडाबाट मात्र वाषिर्क झन्डै ३१ लाख रुपैयाँ कमाउँछ । पढाइको अवस्थालाई यसले टेवा पुर्याउन सकेको छैन । तीन वर्षअघि ९५ प्रतिशतलाई एसएलसी पास गराएको विद्यालयले गत वर्ष ८४ प्रतिशतमा सीमित हुनुपर्यो । भाडाको कमाइ राम्रै गर्ने शान्ति विद्यागृहको शैक्षिक गुणस्तर यही हिसाबले गिर्दो देखिन्छ ।
सरकारी अनुदान र आन्तरिक आम्दानी पर्याप्त भएका विद्यालयले ०६७ देखि लेखा परीक्षण समेत गराएका छैनन् । जिल्ला शिक्षा कार्यालयले ताजा लेखा परीक्षण प्रतिवेदन माग गर्दा ०६७ सम्मको मात्र उपलब्ध गराएको अधिकारीहरूले बताए ।
राम्रो आन्तरिक आम्दानी हुने नयाँ बानेश्वरको रत्नराज्य उच्च मावि, बागबजारको सहिद शुक्रराज, प्युखाको कन्या मन्दिर र प्याफलको कान्ति ईश्वरी राज्य लक्ष्मी प्याफल लगायतले पनि सन्तोषजनक नतिजा निकाल्न नसकेको कार्यालयले जनाएको छ ।
काठमाडौंका जिल्ला शिक्षा अधिकारी बैकुण्ठ अर्यालले आर्थिक स्रोतमा बलिया विद्यालयहरूले शैक्षिक स्तर बढाउन नसकेको बताए । ुबरु कमजोर विद्यालयहरूले राम्रो गर्दै गएका छन्, उनले भने ।
अर्यालका अनुसार राजधानीमा सरकारी अनुदानबिनै शिक्षक कर्मचारीको तलब ब्यहोर्न सक्ने विद्यालयहरू छन् । स्रोत परिचालन गर्न नसक्दा उनीहरूको स्तर बढ्न सकेको छैन । बलम्बु माविको आन्तरिक आयस्रोत छैन । विद्यार्थी उत्तीर्ण दर पाँच वर्षयता ९५ प्रतिशतभन्दा तल आएको छैन ।
एक किलोमिटर परिधिभित्र तीन निजी विद्यालय हुँदासमेत उक्त विद्यालयमै आठ सय विद्यार्थी पढ्छन् । वि।सं। २०६५ र ०६७ मा सामुदायिकतर्फ एवं ०६६ मा क्षेत्रीयस्तरमा उत्कृष्ट घोषित भयो । विद्यालयले १ देखि १० कक्षाका विद्यार्थीसँग वाषिर्क ५ देखि १ हजार २ सय रुपैयाँ उठाएर खर्च व्यवस्थापन गरिरहेको छ । यसैका भरमा निजी स्रोतबाट शिक्षकसमेत राखिएका छन् ।
प्रधानाध्याक सुमन राउतले आन्तरिक आम्दानी कम हँुदैमा गुणस्तर कम नहुने बताए । ुकक्षा कोठा छ, शिक्षक दरबन्दी पर्याप्त छ भने व्यवस्थापन, शिक्षक र कर्मचारीको प्रतिबद्धता चाहिन्छ, राम्रै नतिजा ल्याउन सकिन्छ, उनले भने, भौतिक र आर्थिक स्रोत नहोला । यसले केही असर गर्दैन ।ु शिक्षक र कर्मचारीको मनोबल बढाउन अस्थायी र करारमा रहेकालाई पनि पोसाकको व्यवस्था गरेको उनले बताए । भौतिक संरचना बनाउन विद्यालयले तीन वर्षअघि सप्ताह लगाएर ७५ लाख रुपैयाँ संकलन गरेको थियो ।
बालाजुको तरुण माविको आफ्नै आयस्रोत छैन । विद्यार्थीसँग लिइने वाषिर्क शुल्ककै भरमा पटक(पटक सामुदायिकतर्फ मुलुककै उत्कृष्ट घोषित भएको छ । एसएलसी उत्तीर्ण दर ०५८ देखि ९५ प्रतिशतभन्दा कम भएको छैन । प्रधानाध्यापक उदयमान श्रेष्ठका अनुसार यसअवधिमा विद्यालय चार पटक राष्ट्रिय उत्कृष्ट र दुई पटक क्षेत्रीय उत्कृष्ट घोषित भएको छ । ुविद्यालय व्यवस्थापन समिति, शिक्षक र कर्मचारीको मेहनत हुनुपर्छ, राजनीतिक प्रभाव हुनुहन्न । मेरै स्कुल सम्झेर काम गरेमा सबैलाई राम्रो हुन्छ, उनले भने ।