Skip to main content

शिक्षा सुधार

 स्तरीय, सफा र सुरक्षित भवन तथा कक्षाकोठा तथा प्रतिक्षालयको व्यवस्था गर्न ।

2.     विद्यालयको दुरदृटी,उद्धेश्य तथा लक्ष्य झल्किने अदर्श वाक्य school slogan तयार गरि लेटर प्याड,मूल गेट,कक्षा कोठा तथा विभिन्न स्थानमा लेखन गर्ने ।

3.     विद्यार्थीको उमेर सुहाउँदो फर्निचर र बसाइ व्यवस्थापन गर्न ।      

4.    विद्यालय हातालाई जैविक घेरावार, सुरक्षित पर्खाल वाट सुरक्षित गर्न ।

5.     सुरक्षित र सफा छात्रा मैत्री शौचालय, छात्र शौचालय तथा युरिनलको व्यवस्था गर्न ।

6.     प्रत्येक कक्षा कोठामा सफा, स्वच्छ तथा सुरक्षित पिउनेपानीको व्यवस्था गर्न ।

7.     कक्षा कोठाका भुँइ तथा भित्ता लिपपोत तथा रंग रोगन तथा सजावटगरी आर्कषक,रमणिय र सुरक्षित बनाउन ।

8.    विद्यालयमा बाल बगैँचा,फुलवारी र करेसाबारीको व्यवस्था गरी वतावरण रमणीय र आर्कषक वनाउन ।

9.     विद्यालयमा सुरक्षित खेलमैदान तथा आवश्यक खेल सामग्रीको व्यवस्था गरी शारीरिक तथा सम्वेगात्मक विकासमा जोड दिन  ।

10.   विद्यालयको हाता भित्र तथा कक्षाकोठाहरु नियमित सरसफाई गर्ने प्रणालीको विकास गर्न ।

11.   प्रत्येक शिक्षकलाई पाठ्यक्रम, पाठ्यपुस्तक, शिक्षक निर्देशिका र सन्दर्भ सामग्रीहरूको  व्यवस्था गरी प्रयोग गर्न लगाउन

12.   विद्यालयमा पुस्तकालय,विज्ञान प्रयेगशाला मा पर्याप्त सामग्री व्यवस्था गरि प्रयोग गर्न ।  

13.   पाठ्यक्रमले निर्धारित पाठ्यभार अनुसारका सबै विषयवस्तुहरु विना अवरोध पूरा समय र अवधि पठन पाठन गर्न तथा ४५ मिनेट पुरा समय शिक्षकले कक्षामा शिक्षाण सिकाईमा विताउन ।

14.  शिक्षक विदामा बस्दा वैकल्पीक व्यवस्था गर्न ।

15.   विद्यालयमा कुनै किसिमको राजनीति नगर्न र राजनीति नगर्ने वातावरण वनाउने र कुनै राजनैतिक दल सम्वद्ध शव्दावली प्रयोग नगर्न ।

16.   शिक्षण सिकाईमा  शैक्षिक सामग्रीको निर्माण तथा प्रयोग गर्न ।

17.   विद्यालय हाता भित्र विद्यार्थी प्रतिभा प्रस्फुटन गर्ने बोर्ड, साहित्यिक कर्नर,नविनतम ज्ञान पाटीको व्यवस्था गर्न ।

18.  शिक्षक, अभिभावक, वि.व्य.स. तथा विद्यार्थीका आचार संहिता निर्माण तथा प्रयोग गर्न ।

19.   दैनिक कक्षा कार्य तथा गृहकार्यको व्यवस्था गर्न ।

20.   विद्यालयमा बालमैत्री शिक्षण तथा व्यवस्थापन गर्न तथा न्यूनतम सक्षमताका सूचकहरु कार्यान्वयन गर्न ।

21.   एकाई तथा आवधिक परीक्षा सञ्चालन  तथा निदानात्मक परीक्षण गरी पृष्ठपोषण सहित विद्यार्थीलाई उत्तरपुस्तिका फिर्ता दिने व्यवस्था गर्न ।

22.   बिहानी एसेम्लीमा उपयोगी ज्ञान, सामान्यज्ञान तथा अध्यावधिक समयसामयिक घटना, समाचारसम्बन्धी विहानी प्रार्थनामा हाजिरजवाफको व्यवस्था गर्न ।

23.   शुक्रबार १ बजेपछि ४ बजे सम्म विभिन्न अतिरिक्त तथा सह क्रियाकलापहरू कक्षागत, विषयगत तथा अन्तर सदनात्मक रुपमा सञ्चालन गर्न ।

24.  विद्यालयमा विद्यालय सुधार योजना निर्माण, शैक्षिक गुणस्तर सुधार रणनितिक योजना निर्माण र अध्यावधिकरण तथा कार्यान्वयन गर्न ।

25.   प्रत्येक शिक्षकलाई शिक्षण डायरीको व्यवस्था गरी आफुले शिक्षण गर्ने सवै विषयको वार्षिक शिक्षण योजना तयार गर्न लगाई कार्यान्वयन गर्न ।

26.   विद्यालयमा इन्टरनेट सहितको कम्प्यूटर व्यवस्था र शिक्षण स्रोत सामग्री (अर्न्तक्रियात्मक शिक्षण सामग्री) खोजी गरी सुचना प्रविधिमा आधारित शिक्षण सिकाई प्रविधिलाइ आधुनिक प्रविधिको प्रयोग तथा प्रतेक कक्षा एक कम्प्युटरको अवधारणा लागु गर्न ।

27.   कक्षागत तथा विषयगत रुपमा सिकाई उपलब्धि तयार गरी आगामी  ३ वर्षको लक्ष्य निर्धारण गरी लक्ष्यमा पुग्ने रणनितिक कार्ययोजना तयार गरी कार्यान्वयन तथा कार्यालयमा प्रर्दशन गरी राख्न र प्रतेक वर्ष अध्यावधिक गर्दै लैजान ।

28.  कक्षा ९ र १० को उतिर्ण प्रतिशत लाई मात्र ध्यान नदिई प्रत्येक कक्षाको उच्च सिकाइ उपलब्धिमा ध्यान दिन ।

29.   विद्यालयमा विभिन्न शैक्षिक तथा अन्य पत्र पत्रिकाहरूको व्यवस्था गर्न ।

30.   विद्यालयमा नियमित स्टाफ बैठक बसी आवधिक शैक्षणिक विषयमा समीक्षा तथा छलफल गर्न ।

31.   पठ्यक्रमले तोकेका विषयमा स्थानिय आवश्यकता,सभ्यता,सांस्कृतिक,परम्परा,सीप र संस्कार सिकाउने खालको स्थानीय पाठ्यक्रम तयार गरी जीवनपयोगी विषयवस्तु शिक्षण गर्न ।

32.   निरन्तर विद्यार्थी मूल्याङकनको व्यवस्था अनुसार शिक्षण सिकाई क्रियाकलाप संचालन गर्ने तथा अभिलेख राख्ने प्रणाली कार्यान्वयन गर्न तथा प्रतेक आवधिक परिक्षामा उत्त्तरपुस्तिका सहित मार्कसिट अभिभावक समक्ष पठाउने ।

33.   विद्यार्थीहरू जथाभावी बाहिर निस्कने अवस्था अन्त गर्न कक्षा कोठा भित्र शिक्षणसिकाइ क्रियाकलापमा निरन्तर रुपमा लागी रहने वातावरण तयार गर्न ।

34.  बालक्लव गठन र सदन विभाजन अनिवार्य गर्न र विभिन्न क्रियाकलापमा सक्रिय वनाउन  ।

35.   विद्यालयमा विद्यार्थीको स्तर अनुसारका पाठ्यपुस्तक र सन्दर्भ सामग्री सहितको पुस्तकालय व्यवस्था गरी अध्ययनमा सक्रिय बनाउने तथा प्रतेक कक्षामा बुक कर्नरको व्यवस्था गर्न  ।

36.   शिक्षकको पोसाक कोड कार्यान्वयन गर्ने तथा शिक्षक नमूना व्यक्तित्व बन्न विद्यालय हाता भित्र र विद्यार्थीले देख्ने तथा अनुभव हुने गरी मादक पदार्थ, सुर्तिजन्य पदार्थ सेवन गर्न निषेध गर्न ।

37.   विद्यालयलाई ध्रुम्रपान,मध्यपान,जंक फुड,दण्ड र वन्द निषेधित क्षेत्र घोषणा गर्न ।

38.  विद्यार्थीका लागी School diary को व्यवस्था गर्ने र प्रभावकारी कार्यान्वयन गर्न ।

39.   अंग्रेजी माध्यमप्रति अभिभावकहरूको आकर्षणलाई मध्यनजर गर्दै आवश्यकता अनुसारका विषयमा अंग्रेजी माध्यममा शिक्षण गर्न ।

40.  शिक्षकहरू तथा व्यवस्थापन समितिबाट नमुना विद्यालय भ्रमण गराउन ।

41.  शिक्षकहरूलाई थप प्रोत्साहीत र पेशाप्रति जिम्मेवार वनाउन उपलव्धी र कार्य सम्पादनमा आधारीत प्रोत्साहन तथा पुरस्कार प्रणालीको कार्यक्रम ल्याउन ।

42.  आवश्यकतानुसार परीक्षा लक्षित गरी अतिरिक्त कक्षाको व्यवस्था गर्न ।

43.  विद्यार्थीलाई स्थानिय समुदाय तथा घर परिवारको सहभागितामा स्थानिय दिवा खाजाको Tiffin box model मा आवश्यक प्रबन्ध गर्न ।

44.  सामाजिक परीक्षण तथा वित्तिय परिक्षण समयबद्ध रुपमा गर्ने, प्रतिवेदनहरुको सुझाव कार्यान्वयन गर्न तथा पारदर्शिताका लागी सार्वजनिक गर्न ।

45.  प्र.अ. तथा वि.व्य.स./शि.अ. संघको तथा शिक्षकको नियमित बैठक बस्ने र वि.व्य.स. र शि.अ.संघबाट नियमित रुपमा अनुगमन र रेखदेख गराउने ।

46.  विद्यालयमा सुझाब पेटिका तथा नागरिक वडापत्र व्यवस्था गर्न ।  

47.  विद्यालयका क्रियाकलापमा अभिभावकको सक्रिय सहभागिता सुनिश्चित गर्न आन्तरिक मुल्याङ्कनमा अङ्क प्रदान गर्ने ।

48.  विद्यालयको अनुगमनलाई आन्तरिक र बाह्य निकायहरूबाट प्रभावकारी बनाउने ।

49.  विद्यालय व्यवस्थापन सुचना प्रणाली EMIS लाई अध्यावधिक गर्ने र उपयोग गर्न ।

50.  विद्यालयमा स्वास्थ्य परीक्षण व्यवस्था,लघु संग्रहालय, white board व्यवस्था गर्न ।

51.   विद्यालयका भौतिक,शैक्षिक तथा अन्य जिन्सी सामग्रीको अध्यावधिक अभिलेख व्यवस्था गर्न ।

52.   विद्यालयको सामाजिक संजाल पेज,इमेल ठेगाना,वेभ पेज आदि तयार गरी विधुत्तिय सुशासन प्रणालीको व्यवस्था गर्न ।

53.   आफ्नो सेवा क्षेत्र भित्रका सवै वालवालिका लाई आफ्नै विद्यालयमा भर्ना गरी टिकाउने कार्यक्रम तयार गरी कार्यान्वयन गर्न ।

54.  कक्षा कोठामा शिक्षकले तथा विद्यालयमा विद्यार्थिका लागी मोवाईल फोन प्रयोग निषेध गर्न ।

55.  विद्यालयको शैक्षिक व्यवस्थापन लाई विषयगत बिभागीय संरचनामा लगी जिम्मेवारी बाँडफाँड गरी सामुहिक नेतृत्व प्रणाली लागु गर्न ।

56.   विद्यालयको वार्षिक बजेट तथा कार्यक्रम शैक्षिक सत्रको शुरुमानै तयार गरी वि.व्य.स.वाट पारीत गर्ने, वार्षिक प्रगति प्रतिवेदन तथा मुखपत्र प्रकाशन गर्ने ।

57.  प्राकृतिक प्रकोप तथा जोखिम व्यवस्थापन सम्बन्धी सचेतना अभ्यास र शिक्षा दिने व्यवस्था गर्न ।

58.  शैक्षिक प्रतिवद्धतापत्र २०७० आश्विन ७, वालिङ्ग कार्यान्वयन गर्न ।

59.  शिक्षकहरुको तलव बैकमार्फत भुक्तानी गर्न ।

60.   विद्यालयहरुको दरवन्दी विद्यार्थी सख्या र विषयगतरुपमा प्रतेक वर्ष मिलान गर्ने ।

61.   अनुगमन,निरीक्षण तथा प्राविधिक सहायता प्रणालीलाइ प्रभावकारी वनाउन ।

62.   प्रधानाध्यापकहरुको क्षमता विकासको विशेष कार्यक्रम अयोजना गर्ने ।

63.   विद्यालयमा सञ्चालनहुने सबै परीक्षाहरुलाइ स्वच्छ र मर्यादित वनाउने ।

64.  शिक्षकलाइ तालिममा सहभागीहुन पठाउने र तालिम पश्चात विद्यालयमा प्रबोधिकरण र कक्षामा कार्यान्वयन गराउने ।

65.   माध्यमिक विद्यालयहरुले अफ्ना फिडर विद्यालयको शैक्षिक स्तर कायम गर्न पहल गर्ने ।

66.   विद्यालयका सबै रेकर्ड अध्यावधिक,पारदर्शिता,चुस्त र दुरुस्त व्यवस्थापन गरी माग भएका समयमा सम्विन्धत निकायमा पेश गर्न ।

67.   प्रतेक चौमासिक अवधिमा जिल्ला स्तरमा मावि र उमाविको  र मासिक रुपमा स्रोतकेन्द्रका बैठकमा सबै प्र अ सस्थागत र सामुदायिक अनिवार्य सहभागी हुन साथै मासिक स्रोतकेन्द्र बैठक सबै मावि, उमावि मा पालैपालो सञ्चालन गर्न ।

68.  विद्यालयमा समय समयमा अभिभावक शिक्षक अन्तर्किया कार्यक्रमको अयोजना गर्न ।

69.   प्रतेक कक्षा कोठामा घडी, क्यालेण्डर, शैक्षिक सामग्री बक्स,डष्ट विन,white board,नेपालको र विश्वको नक्सा,राष्ट्रिय गान,झण्डा तथा चिन्हहरु राखन ।

70.  विद्यालयमा lost & Found box,कक्षाकोठामा दैनिक क्रियाकलाप रजिष्टर,कक्षा व्यवस्थापन समिति को व्यवस्था गर्न ।

71.   विद्यालयको सबैभन्दा सफा,स्तरीय,ठूला कक्षाकोठामा वालिवकास देखि क्रमश कक्षा राख्न ।

72.   उपरोक्त प्रतिवद्धताहरु पुरा गर्ने ठोस कार्य योजना एक महिना भित्रमा तयार गरी सार्वजनिक तथा कार्यान्वयन गर्न ।

Popular posts from this blog

प्राबिधिक शिक्षा

प्राबिधिक शिक्षा देश बिकासको आधार कुनै प्रविधिसँग सम्बन्धित भएर हासिल गरिने व्यावसायिक ज्ञानलाई प्राविधिक शिक्षा भनिन्छ । सामान्यतया शिक्षाको अर्थ ज्ञान आर्जन गर्नु वा केही सिक्नु भन्ने हो । शिक्षाले नै मानिसलाई कुनै विषयमा निष्णात वा पारङ्गत बनाउँछ । यसकारण यन्त्र, उपकरण, मेसिन, उदोगधन्दा, कलकारखाना लगायतका विभिन्न प्रविधिसँग सम्बन्धित ज्ञानलाई प्राविधिक शिक्षा भनिन्छ । यस्तो शिक्षा वर्तमानको आवश्यकता बनेको छ । प्राविधिक शिक्षाको माध्यमबाट वर्तमान समयमा व्यक्तिले आफ्नो आर्थिक स्थिति सुदृढ बनाई राष्ट्रिय अर्थतन्त्रमा समेत योगदान गर्नसक्छ । वर्तमान समय विज्ञान र प्रविधिको समय हो । मुलुकको विकासका लागि भौतिक तथा प्राकृतिक साधन स्रोतको जति मात्रामा भूमिका रहन्छ त्यो भन्दा बढी भूमिका जनशक्ति वा मानवशक्तिको रहन्छ । देश विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्ने मानवीय पूँजी निर्माणका लागि प्राविधिक शिक्षा अपरिहार्य छ । प्राविधिक ज्ञान आर्जन गरेको व्यक्तिले मात्र प्राकृतिक साधन र स्रोतको समुचित उपयोग गरी मानवकल्याणका निमित्त योगदान दिनसक्छ । हाम्रो देश नेपाल विश्वका अन्य कतिपय मुलुकको दाँजोम

कार्यमूलक अनुसन्धान सम्बन्धि जानकारी र केही नमुनाहरु

एक्सन रिसर्च  सन् १९०३ पश्चात् कार्यमूलक अनुसन्धानको प्रयोग शैक्षिक क्षेत्रमा सुरुआत भएको हो । अधिकांश शिक्षकहरु स्वयम्मा एक्सन प्लान, एक्सन रिसर्च, प्रोजेक्ट वर्क जस्ता टर्महरुमा अलमलमा परेको वा एकै प्रकारले व्याख्या गर्ने र बुझ्ने गरेको समेत पाइएको छ ।विशेषतः शिक्षण सिकाइ प्रक्रियाको सिलसिलामा शिक्षकले फेस गर्नुपरेका समस्याहरु समाधान गर्नका लागि कार्यमूलक अनुसन्धान गर्ने र उक्त अनुसन्धानबाट शिक्षण सिकाइमा आएको सुधारसहितको प्रतिवेदन प्रस्तुति एक महत्वपूर्ण शैक्षिक पक्षमा हामी शिक्षण पेसाकर्मीहरु जुटिरहेका छौं । शैक्षिक स्तरीयतामा अभिवृद्धि सहितको कक्षाकोठाको क्रियाकलापमा सहजता र सरलता स्थापना गर्दै दैनिक शैक्षिक क्रियाकलाप समस्यामूक्त बनाउने काम नै एक्सन रिसर्चको अभिष्ट हो । यो गरेर सिक्ने विधि हो । एक्सन रिसर्च के हो ? एक्सन रिसर्चको व्यापक परिभाषा र अर्थको सहजीकरण लामो र विस्तृत विषय हो । संक्षिप्तमा त पहिचान हुनु जरुरी छ नै । खासगरी शिक्षकद्वारा गरिने सोधपुछमा आधारित अनुसन्धान र अभ्यासबाट परीक्षण हुँदै नयाँ प्रयोगको कार्यान्वयन, तुलनात्मक नतिजा विश्लेषण माध्यमबाट शिक्ष

गणितमा अधिकांश विद्यार्थीहरु असफल हुनुका कारण र समाधानका उपायहरु

भूमिराज शर्मा गणितमा अधिकांश विद्यार्थीहरु असफल हुनुका कारण र समाधानका उपायहरु                               गणित अंकहरुको विज्ञान हो । वर्तमान परिवेशमा गणित केवल अंकहरुको विज्ञान मात्र होइन यो त मानव जीवन हो । जीवनको हरेक पलसँग गणित जोडिएको छ । हरेक विषयको विषयगत ज्ञान गणितको अध्ययन विना पूरा हुदैन । त्यसैले भनिन्छ गणित शिक्षाको मूल जरा हो । गणितीय ज्ञान विना कुनै पनि ज्ञान संभव छैन । मानव जीवनको मेरुदण्ड जस्तै शिक्षाको मेरुदण्ड गणित नै हो । गणितको विकास नभैकन विज्ञान र प्रविधिको विकास हुदैन, विज्ञान र प्रविधिको विकास बिना राष्ट्रको विकास सम्भव हुँदैन ।            मानवीय क्रियाकलापको अन्र्तनिहित शक्ति गणितमा नै निहित छ । विश्वका हरेक पक्षहरुमा गणितको अध्ययन र उपस्थिति जरुरी छ । विद्यार्थीहरुको बुद्घिमत्ताको परीक्षण पनि गणितीय साधनकै प्रयोगले गर्न सकिन्छ । कुनै विद्यार्थी गणितमा कमजोर छ भने उसले हरेक विषयमा आफूलाई कमजोर महसुस गरी आत्मविश्वास विहीन बन्छ तर गणितमा अब्बल विद्यार्थी आफूलाई हरेक विषयमा अब्बल रहेको प्रमाणित गर्न सक्छ र आफूलाई आत्मविश्वासले भर्न सक्छ । तसर्थ मानव